Μίλαγε ξένες γλώσσες ο Σωκράτης; Διαβάζοντας τον παρακάτω διάλογο μου γεννήθηκε η απορία. Εσείς τι λέτε;

ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ: Ο Σωκράτης και ο Αλλόχθων, καθισμένοι αναπαυτικά στα ανάκλιντρά τους, τρώγοντας κεφτεδάκια και υπό τους απαλούς ήχους ενός παραπονιάρικου ρεμπέτικου σκοπού, συζητούν περί γλωσσών. Ο Σωκράτης προσπαθεί να πείσει το φίλο του να μάθει Ελληνικά.

ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Δεν μπορώ να καταλάβω, βρε Σωκράτη, αυτή την επιμονή σου να μάθω ντε και καλά Ελληνικά. Νομίζεις ότι έχω καιρό για Ελληνικά με τόσες ασχολίες;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Καλό κι αυτό! Έχεις καιρό να βλέπεις τέσσερις ώρες την ημέρα τηλεόραση και δεν μπορείς ν' αφιερώσεις δυο-τρεις ώρες τη βδομάδα για να μάθεις Ελληνικά.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Άντε και τις αφιέρωσα! Πες μου όμως: τι να τα κάνω τα Ελληνικά; Τι να κάνω μια γλώσσα που τη μιλάνε μόνο δέκα εκατομμύρια άνθρωποι;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ωραία! Τότε να μάθεις Κινέζικα, που τα μιλάει ένα δισεκατομμύριο κόσμος.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Θα αστειεύεσαι, βέβαια.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Άρα το κριτήριο δεν είναι πληθυσμιακό.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Έχεις δίκιο. Σίγουρα όχι. Μόνο, πώς να σου πώ, και στην ιδέα ακόμη να μάθω Ελληνικά με πιάνει πανικός.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Γιατί; Εσύ είσαι γενναίο παιδί!
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Άσε την πλάκα, Σωκράτη. Ξέρεις τι εννοώ. Έχετε, βρε παιδί μου, πολύ δύσκολη γλώσσα. Τα Ελληνικά δεν είναι γλώσσα, είναι γλωσσοδέτης. Έχετε συζυγίες, κλίσεις, ποιον ενεργείας, δεν έχετε απαρέμφατο, βάζετε παντού καταλήξεις, σχηματίζετε μεγάλες σύνθετες λέξεις, έχετε πτώσεις.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Αν σε παρηγορεί αυτό, δεν έχουμε πια δοτική.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Και δε μου τό 'λεγες τόσην ώρα, να τρέξω στο πρώτο φροντιστήριο;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Σοβαρά τώρα, δεν έχεις συναντήσει δυσκολίες σε καμία από τις γλώσσες που έχεις μάθει; Έμαθες εύκολα τα phrasal verbs στα Αγγλικά και το accord du participe στα Γαλλικά, για παράδειγμα;
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Όχι, είναι αλήθεια ότι με παίδεψαν πολύ κι ακόμη κάνω λάθη.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Βλέπεις λοιπόν ότι δεν μιλάμε για βαθμό δυσκολίας αλλά για είδος δυσκολίας. Κι απ' αυτήν την άποψη, όλες οι γλώσσες είναι δύσκολες.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Σύμφωνοι, αλλά επιπλέον τα Ελληνικά, πώς να το πω, δεν είναι καν χρήσιμη γλώσσα. Σε ποιο μέρος του κόσμου θα πας σήμερα και θα μιλήσεις Ελληνικά;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Αν αυτό είναι το κριτήριό σου, τότε δεν μιλάς στην ουσία για χρησιμότητα αλλά για χρηστικότητα, για χρησιμοθηρία. Γιατί εγώ θεωρώ χρήσιμο κάτι που εξυψώνει το πνεύμα μου, κάτι που με κάνει καλύτερο. Απ' αυτήν την άποψη, η εκμάθηση μιας γλώσσας δεν προορίζεται μόνο να καλύψει κάποιες εφήμερες επικοινωνιακές ανάγκες αλλά είναι και άσκηση πνεύματος, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια γλώσσα όπως η Ελληνική, της οποίας τα πρώτα λογοτεχνικά μνημεία ανάγονται στα ομηρικά έπη. Ακόμη και αυτό που αποκαλούμε καμιά φορά Νεοελληνική, είναι στην ουσία μια διαδικασία που ξεκίνησε πριν από είκοσι αιώνες. Η Ελληνική είναι ένα από τα λίγα παραδείγματα γλωσσών με αδιάσπαστη συνέχεια χιλιετιών και με γραπτά μνημεία που αποτελούν ακόμη και σήμερα αντικείμενο θαυμασμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμη και σήμερα, ένας Έλληνας που διαβάζει τα ομηρικά έπη, τις τραγωδίες του Σοφοκλή και του Αισχύλου, τα ποιήματα της Σαπφούς, τους μύθους του Αισώπου, τα κείμενα της Αγίας Γραφής, μπορεί να μην καταλαβαίνει τα πάντα, αλλά αναγνωρίζει σε αυτά λέξεις και φράσεις ολόκληρες που χρησιμοποιεί ακόμη και σήμερα στο ζωντανό του λόγο, ύστερα από τόσους και τόσους αιώνες!
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Είναι πραγματικά εκπληκτικό, Σωκράτη. Όμως, όλες οι γλώσσες κρύβουν πίσω τους έναν πολιτισμό. Δεν έχει το μονοπώλιο η Ελληνική.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Δεν είπα το αντίθετο. Με αυτό που λες, όμως, συμφωνείς κατ'ουσίαν ότι δεν υπάρχουν χρήσιμες και άχρηστες γλώσσες, εφόσον όλες είναι φορείς πολιτισμού. Άρα καμία γλώσσα δεν μπορεί να κρίνεται αυθαίρετα υποδεέστερη και λιγότερο άξια εκμάθησης από κάποιες άλλες.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Εντάξει, με έπεισες ότι όλες οι γλώσσες έχουν την ίδια αξία και ότι καμία δεν είναι κατώτερη από κάποια άλλη. Δεν πρόκειται όμως να με πείσεις γιατί θα πρέπει να μάθω Ελληνικά κι όχι κάποια άλλη μειονοτική γλώσσα.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Κατ'αρχάς, γιατί στοιχεία Ελληνικών χρησιμοποιείς καθημερινά, όταν μιλάς τη δική σου γλώσσα.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Μιλάω Ελληνικά και δεν το ήξερα; Κι εγώ που νόμιζα ότι τα Ελληνικά χρησιμεύουν μόνο στη δημιουργία επιστημονικής ορολογίας!
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ώστε λέξεις όπως εκκλησία, θέατρο, μουσική, τύπος, πρόβλημα, φαινόμενο, φωτογραφία, και τόσες άλλες είναι λέξεις της επιστημονικής ορολογίας! Τρέχα να το πεις και στο μπακάλη της γωνίας, γιατί δεν το ξέρει ο κακομοίρης και τις έχει ψωμοτύρι!
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Πάλι άρχισες τ'αστεία σου. Εν πάση περιπτώσει, αυτές οι λέξεις είναι λίγες.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Περισσότερες απ'όσες νομίζεις. Και, άλλωστε, πόσες λέξεις δεν φτιάχνονται καθημερινά σε όλες τις γλώσσες με τα προθέματα αντι-, παρα-, αν-, θαλασσο-, ζωο-, βιο-, ων ουκ έστιν αριθμός;
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Πολλές, πράγματι. Αλλά αυτές τις λέξεις τις μαθαίνω στο πλαίσιο της δικής μου γλώσσας. Γιατί να περάσω από τα Ελληνικά;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Γιατί Αρχή επιστήμης ονομάτων επίσκεψις.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Πα να πει;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Πα να πει, αν δεν εντρυφήσεις στην προέλευση κάθε λέξης, ποτέ δεν θα γίνεις πραγματικός γνώστης της γλώσσας σου. Η γνώση αυτή θα σε κάνει να καταλάβεις καλύτερα τον ίδιο τον κόσμο που σε περιβάλλει. Η γλώσσα μου είναι ο κόσμος μου, που είπε και ο Βιντχενστάιν.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Όπως και νά 'χει, για μένα η γλώσσα είναι κυρίως επικοινωνιακό μέσον και όχι αντικείμενο μελέτης.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Μια και μίλησες για επικοινωνιακό μέσον: θυμάσαι πόσες φορές έχεις έρθει στην Ελλάδα, να απολαύσεις τον ήλιο και τη θάλασσά της, και προσπάθησες να επικοινωνήσεις με τους απλούς ανθρώπους; Πόσες φορές τα κατάφερες;
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Επικοινωνία το λες εσύ αυτό; Σαν τους χιμπατζήδες συνεννοούμασταν.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ακριβώς. Πώς θες να καταλάβεις το λαό μας, τις ιδιαιτερότητές του, τις αρετές αλλά και τα ελαττώματά του, εάν δεν μιλήσεις με τους απλούς ανθρώπους που ζουν σ'αυτόν τον τόπο, αν δεν διαβάσεις τη λογοτεχνία του, αν δεν ακούσεις τους στίχους των τραγουδιών του, αν δεν συμμεριστείς τις χαρές και τις λύπες του; Μου λες πολύ συχνά πως εμείς οι Έλληνες είμαστε περίεργοι, είμαστε έτσι, είμαστε αλλιώς.
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Είναι αλήθεια ότι κι εγώ πάντα ήθελα να σας γνωρίσω από πρώτο χέρι και να μην ακούω ό,τι μου λέει ο ένας κι ο άλλος.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Λοιπόν;
ΑΛΛΟΧΘΩΝ: Πότε αρχίζουν οι εγγραφές;

(Όπως πάντα, στο τέλος νικάει ο Σωκράτης).

Στυλιανός Χόρτης (Stylianos Chortis)



Πηγή: Ευρωκοινοβούλιο